Heemkundekring De Willemstad
 

Fort De Hel

Fort De Hel

In de zuidwestelijke hoek van de Ruigenhil, waar Westdijk, Kraaiendijk en Helsedijk samenkomen, ligt het fort De Hel. Op die plaats werd al in 1748 het eenvoudige aarden fort Anna gebouwd. De Fransen bouwden in 1811 op deze strategische plaats het fort l' Enfer, na hun vertrek in 1813 omgedoopt in De Hel.

Binnen een rondom gaande borstwering van 7 meter dik aan de zuidzijde en van 4 meter aan de noordzijde werd een vrijstaande stenen toren gebouwd van het zgn. 'tour modèle no. 3'. Deze toren was voorzien van schietgaten in de hoeken van de twee verdiepingen en op de rondgaande borstwering van het bovenplateau.
In 1818 werd de toren van een houten kap met pannen voorzien. De toren was toen ingericht voor logies van 14 man en tot berging van 9500 kg buskruit.
Stenen torenforten waren te kwetsbaar geworden voor het sterkere geschut. Daarom werd tussen 1882 en 1884 het sterk verouderde fort grondig verbeterd.
De kap en twee zijden van de borstwering werden afgebroken en op en langs de toren werd een aarden dekking aangebracht, gesteund door vleugelmuren. Ook werd er een remise gebouwd als stalling voor twee vuurmonden met nissen voor opslag van munitie. Voor de fortwachter en als officiersverblijf werd buiten de gracht een (nu niet meer bestaande) woning gebouwd.

Het fort had als bestemming om samen met de vesting Willemstad en het fort aan de Bovensluis de keelzijde (van de vijand gekeerde zijde) van het fort De Ruijter te dekken en verdediging van de dijkaccessen.
Het was aanvankelijk bewapend met 6 kanonnen van 12 cm en 4 mortieren van 20 cm, later met 2 kanonnen van 8 cm brons, 2 mitrailleurs M 90 en 4 Coehoornmortieren voor 13 cm lichtkogels.
De organieke sterkte -zoals vastgesteld in 1896– bedroeg in totaal 114 man, waarvan 51 man Infanterie, 56 man Vestingartillerie en 7 man Genie.
De werkelijke bezetting was overigens in rustige tijden meestal niet meer dan een fortwachter. Toen tijdens de mobilisatie van 1914 – 1918 de volle bezetting wel aanwezig was, werd voor de legering hiervan een houten barak op het terrein gebouwd.

In 1926 werd de vesting Willemstad opgeheven en verloor ook het fort haar functie.
Van 1941–1944 werd het fort door de Duitsers bezet. Op 5 november 1944 trok een eenheid van de South Wales Borderers via de Kraaiendijk op richting het voormalige fort De Hel in de mening dat dit al gezuiverd was. Een Duitse mortiergroep had echter met enkele zware mitrailleurs en een Russische mortier posities op en rond het fort betrokken. Een voltreffer van het mortier op de Britse posities doodde vier militairen en verwondde een groot aantal, waarvan er later nog een overleed. In de late avond werd het fort door een andere groep aangevallen, maar de Duitsers hadden  het fort toen al verlaten.

In 1957 werd er een straalzender voor het militair vliegveld Woensdrecht opgericht. Vanaf 1961 wordt het fort niet meer als militair object gebruikt.
Het fort is thans gemeentelijk eigendom en werd in 1988 tot beschermd monument verklaard. In 1994 werd het fort aan de Stichting Vrienden van Fort de Hel verhuurd en na een restauratie in gebruik genomen door kunstenaar Frank Kastelein. Het fort heeft nu een culturele en recreatieve bestemming.
Tussen Willemstad en fort De Hel is een Rabobank wandelroute van 6200 meter uitgezet.

Tekst: C. van Mastrigt
Plattegrond naar Genieregister aangelegd in 1885