UIT HET DAGBOEK VAN MR. J. VAN WIJNGAARDEN
Deel 3 ( 31-12-1849 t/m 08-04-1858 )
31.12.1849: Savons van half zes tot 7 uur is er kerk gehouden
ter sluiting van het jaar. Na kerktijd ging ik naar N. Koomans
waar ook D. Schomaker en C. Wannee kwamen om te spreken over de
oprigting van een letterkundig gezelschap tot het doen van
voorlezingen. Onder een pijp en een glaasje wijn bleven wij tot
bij 10 ure.
24.1.1850: Om half 10 kwamen W.H. Segboer en Wm. Versluis bij
mij om te spreken over hun verschil met het Dijkbestuur over de
watermolen. Ik nam het op mij om hunne zaak te dienen.
***De windwatermolen is in 1850 na fikse ruzies gebouwd. De bouw
is geen succes geworden; het kwam inderdaad tot procedures. Ruim
dertig jaar later een stoomgemaal. De eerste steen van de in
1850 gebouwde watermolen is nu op de zolder van het Mauritshuis
te zien.
28.1.1850: Het was zeer glad op straat. De meisjes lieten
zich ‘s middags in een slee naar 't kransje rijden.
N. Koomans had mij uit naam van H. Koomans geïnviteerd om met
hem daar een pijp te rooken. Hij kwam mij om half zeven halen.
't Was verschrikkelijk glad! Er zaten Heijltje Knook, Anna
Timmers, Naatje en Kaatje Timmers en Lena Timmers. Wij
amuseerden ons best. Wij bleven er souperen, aardakers, een rib,
zult en appelbenjeetjes en een stevig glas wijn. Tot 12 ure
bleven wij er en bragten de winternichtjes thuis.
***Aardakers volgens Van Dale: 1. eetbare knolwortel van een
peuldragende plant die als onkruid in de bouwlanden voorkomt en
slechts bij uitzondering aangekweekt wordt; 2. aardkastanje.
Appelbenjeetjes: appelbeignets.
27.2.1850: Om half zeven ging ik met vader, Ploon, Mart en
Piet naar onze leesvergadering. De lezing geschiedde door van
Meeuwen over de kunst om lang en vrolijk te leven. Vrins deed
als bijdrage lectuur van een vers getiteld: "Karel en Rosette –
of getrouw tot in den dood" en van de Stok las uit gedichten van
Tollens "Suzanne van Oostdijk". Ik had vandaag geduchte pijn in
de keel. Op de lijst van de door watersnood alles verlorende
hebbende, heb ik voor f 1,- geteekend.
***Van Meeuwen is Adrianus van Meeuwen, geboren 4 juli 1781 te
Rotterdam, gehuwd met Johanna Schipper, geboren 18 mei 1796 te
Willemstad. Van Meeuwen was schoolmeester (opgevolgd door
Gerardus Bastiaan Remont, geboren te Pouderoyen)
7.3.1850: Om half elf stuurde N. Koomans mij een uitnodiging
om bij P. Maris visch te komen eten. Om elf uur ging ik naar hem
toe. G. Punt zat er ook en met ons drieën stapten we er heen. Na
er koffij gedfronken te hebben, kwam ook Andr. van Sliedrecht.
Eerst geborreld hebbende, gingen wij te 2 ure aan de waterzôo!
Eerst een glas bier, toen nog een kop thee, daarna een glas wijn
en te 6 ure gingen wij met ons drieën weer heen.
21.3.1850: Moeder vergadering in 't weeshuis. Op het stadhuis
was weer een woelige poldersvergadering.
***Mevrouw Van Wijngaarden was dus kennelijk regentes van het
weeshuis.
***De roerige poldervergadering hield verband met de bouw van de
watermolen.
23.3.1850: Om 12 ure smiddags heb ik met v.d. Hil mee naar
zijn hoeve gereden om eenige papieren na te zien. Ik at smiddags
visch bij hem. Na thee gedronken te hebben en een glaasje wijn,
bragt hij mij te 6¼ uur weer thuis. De poort was al toe toen ik
thuis kwam.
***Zowel de Waterpoort als de Landpoort werd toen 's avonds nog
gesloten.
24.4.1850: Vader en ik werden bij v.d. Hoog op een partijtje
gevraagd. Het geheel ontslagene armbestuur was er. Na thee en
een glas wijn te hebben gebruikt, bleven wij er souperen –
haringsla, gehakt, tong, rookvleesch, taart etc. alles op oud
porcelein van oud merk voorgediend.
***Het college van regenten van het Wees- of Godshuis en den
Armen deze Stad nam collectief ontslag in verband met een
uitspraak van de Arrondissementsrechtbank te Breda betreffende
de overgave van de goederen van het Armbestuur aan de Diaconie.
8.5.1850: Vandaag verkooping van meubelen bij de wed. P. van
Weezel. De eigenaar van de hoeve van Hannis Moutard bij vader
geweest om te spreken over de verkooping der paarden, beesten en
bouwgereedschappen.
26.5.1850: Smiddags met Wannée gewandeld langs de Hel (de
Waterpoort uit) tot aan Gerrit Timmers, aldaar een cigaar
opgestoken en toen weer huiswaarts.
10.6.1850: Smorgens hoorde ik dat er gisteren zoo'n hevig
standje tusschen de burgers en militairen was geweest. Er was
proces verbaal opgemaakt tegen den kapitein kommandant
Wedemeijer omdat op diens last was gestoken en geslagen.
26.6.1850: Kwam N. Koomans met de Rott. Courant waar het
standje van 10.6. in was beschreven.
***Uit de N.R.C.: Te Willemstad hebben ongeregeldheden plaats
gehad tusschen de burgers en de militaire magt, wegens het
heffen van poortgeld na het stellen der poort op het klinket.
Zeker heer zou namelijk de poort zijn komen binnen gereden en
toen aan de wacht toegevoegd, "zeg aan uw commandant, dat ik het
betalen van het poortgeld verd…." Des anderen daags was die zaak
ter sprake in de stad en dien eigen avond waren nagenoeg 200
burgers bijeen, die insgelijks na sluiting op het klinket, de
poort binnendrongen zonder het poortgeld te willen betalen,
terwijl de bezetting te zwak was om zich hiertegen te verzetten.
Dienaangaande zijn ernstige vertoogen door de militaire aan de
burgelijke autoriteiten gedaan, welke laatste deswege een
onderzoek hebben bevolen. (Het garnizoen werd enkele dagen na
deze rel met 24 man infanterie uit Breda versterkt).
5.7.1850: Het request dat van Dis mij verzocht had om voor
hem op te maken ter oprigting van eener bijz. school der 2e
klasse aan het Zwingelspaan smorgens met Wm. van IJzerloo voor
hem meedegegeven naar de Fijnaart.
30.9.1850: (In Zevenbergen) Te half tien heb ik voor de Lint,
Hoogerwerff en nog 6 andere beschuldigden, nadat eerst de
getuigen gehoord waren, gepleit. Zij waren beschuldigd van op
den 25 jan. 1850 zonder acte onder het ijs te hebben gevischt
met een zegen. Er waren veel auditores.
7.10.1850: De uitspraak van den kantonregter was verbeurd
verklaring van het net en een veroordeling van de 6 arbeiders en
2 geldboetes, een van 25 en een van 10 gl., doch de Lint en
Hoogerwerff vrij. Wij zullen in beroep komen.
23.10.1850: Smiddags na den eten wandelde ik met N. Koomans
tot aan het hoefje van J. Burgers, waar hij naar Huub Maris ging
en ik de weg langs naar het Zwingelspaan. Van Dis stond daar
naar het nieuw gebouwd wordend schoolgebouw te kijken en nam mij
mee om thee te drinken.
***Het hoefje van J. Burgers is nu Moria
24.11.1850: Smiddags na kerktijd met J.v.d.Hil medegereden om
naar de Lint te gaan. 't Waaide verbaasd hard. In de Tonnekreek
voer hij mij een eindje wegs met een bootje, doch kon wegens de
wind mij niet ver brengen. Ik was blij toen ik te 5 uur bij de
Lint was, want ik woei bijna van de dijk af. Savons bij hem
doorgebracht en snachts geslapen.
25.11.1850: Om 6 uur reden wij heen, laden C. van Dis op en
reden met ons drieën naar Breda. De uitspraak was van de
regtbank: Alle der visschers 25 gl. minder boete als de
kantonregter had gevonnist, doch Hoogerwerff ook 10 gl. boete en
alles in solidum. Hiervan heb ik cassatie aangeteekend.
1.1.1851: Smorgens te kerk geweest tot 11 ure. Schrikkelijk
veel nieuwjaarswenschers (bedelaars) liepen toen de kerk uit was
de deur plat. Savons is vader tot 12 ure op 't stadhuis geweest
waar door de Burgemeester een oesterpartij werd gegeven.
28.1.1851: Vandaag zijn de boomen van de Voorstraat verkocht.
15.4.1851: Om elf ure gingen wij naar de Sociëteit waar het
land van van Royen moest ingezet worden. Eerst op de kamer van
mijnheer Pieter Cypriaan van Royen koffij gedronken en toen in
de Soc. kamer gaan zitten. 't Werd vrij hoog opgezet voor f
131.612,-. Om 3 ure gingen wij aan tafel. 't Was er ferm; en er
werd knapjes wijn gedronken. Wij tafelden tot 7 ure savons.
18.7.1851: De sluiting op het klinket van de poort is met
vandaag te beginnen op 10 uur gesteld.
9.9.1851: Vandaag een heele drukte in de stad door de
verkiezingen van den Gemeenteraad. Lief weer vandaag.
10.9.1851: Smorgens gaan luisteren naar de opening der
stembiljetten. Slechts drie werden er verkozen. Wm. van IJzerloo
met 73, N. Dane met 69 en v.d. Gijp met 66 stemmen. Ik had ook
nog 18 stemmen. Om half 12 was het al bekend. Met C. Wannée bij
v.d. Gijp geweest om hem te filisiteren, doch alleen zijn vrouw
was thuis.
2.11.1851: Voor het eerst van deze winter thuis gestookt.
Koud en regenachtig weer.
10.12.1851: Om kwart over 7 naar ons locaal gegaan met de
meisjes voor onze leesvergadering. 't Publiek was niet zeer
talrijk. De lezing werd gedaan door Jan Knook Dz over het
gezegde "De mensch leeft bij verandering". De eerste bijdrage
deed de ondermeester Prinsen; hij las voor: "Philemon of de 3
menschen", dat bij de ernstiger leden van ons genootschap nogal
ergernis gaf.
De heer Hoogerwerff reciteerde een eigen vervaardigd dichtstukje
getiteld: " Bij eene wenende moeder", met het oog op de
opwekking van den jongeling te Naän. Toen reciteerde de jongste
van Beekum uit de verzameling van J.J. Goeverneur "De
regtspraak", dat wel een weinig al te dartel was. Tot half tien
gebleven.
4.1.1852: Eens te kerke geweest. Ik word vandaag 29 jaar.
Waitz en Wannée hier geborreld. Savons kastanjes met heet
gemaakt bier.
12.1.1852: Met den schipper een brief van v.d. Sande onder
begeleiding van een slaapmuts die ik bij hem in der tijd schijnt
te hebben laten liggen.
12.5.1852: Even op het secretarie geweest en de afwijzing
gelezen op het request om dispensatie voor vader om met het
notariaat het secretariaat te vereenigen.
***Deze kwestie is uitvoerig beschreven in de Brillant in Gouden
Delta "De secretaris van Willemstad gedurende de eeuwen".
7.9.1852: Om 12½ kwamen Vrins en Koomans mij filisiteren dat
ik door de raad tot secretaris was gekozen.
28.9. 1852: Om elf ure smorgens werd ik in de vergadering van
de raad als secretaris beëdigd. Heden een brief aan Hein
geschreven. Savons kwam P. Sonneveld mij zeggen dat de schuit
reeds aan de ketting lag te Vlissingen. Vandaag veel geregend.
2.10.1852: Om elf ure ontstond er voor den middag een
woedende storm. Op de rivier voor deze stad zonk een tjalk met
man en muis. Om 12 ure was het een beetje bedaard. Het regende
ook knap. Smiddags spoelde er een portie scheepshout aan als ook
een lijkje van een verdronken kind.
1.1.1853: Kwart voor 7 ure ging ik naar het stadhuis waar wij
met de leden van de raad en Burgemeester onder een hevig glas
wijn tot 10¼ bleven Nog even met Wm. van IJzerloo en den Burg.
rondgewandeld daar er nogal veel menschen op straat stonden te
kijken naar eenige beschonkenen.
13.2.1853: Erg koud vandaag! Mijn maag niet te best in order.
Tweemaal ter kerke geweest. Om half vijf smiddags kwam juffr.
Aatje thee drinken en bleef tot half negen praten. Ik bragt haar
nog even thuis en nam toen de couranten mee. Ds. had oesters
gekocht die wij dien avond aten, 23 stuks de persoon. Zij
smaakten mij heerlijk.
13.3.1853: Allerheerlijkst weer vandaag. Tweemaal ter kerke
geweest. Om 12 uur met Schomaker op 't hoofd de Middelburgse
stoomboot zien passeren. Smiddags na den kerktijd met Antje
gewandeld en naar 't aanleggen van de Zierikzeesche boot
gekeken. Er waren wel duizend wandelaars buiten. Savons een
glaasje pons gedronken.
26.3.1852: Vandaag verkooping van de Stadse mestput.
***De verkoping van de stadsmestput bracht f 80,-- op voor de
gemeentekas.
31.3.1853: Om 12 ure is de Lint met zijn beide zusters (uit
Zevenbergen) gekomen. Om 4 uur de Lint met Antje aangeteekend.
Daarop ging ik met Hein en v. Beekum wat vuurwerk koopen. Om 5¼
kwamen de genodigden. Wij zaten met ons negentienen aan tafel.
Wij dronken een stevig glas wijn. Om elf ure gingen wij in de
tuin onze vuurwerken afsteken die goed uitvielen op de laatste
na, die wij niet hard genoeg hadden aangespijkerd. De gasten
bleven tot half vier, zeventien ledige fleschen als veldteekenen
achterlatend.
13.4.1853: Smiddags in de bank van lening de verstane panden
verkocht. 't Was koud. De opbrengst was f 51,70. Savons aan een
dichtstukje bezig geweest voor morgen het trouwen van Antje.
14.4.1853: Smorgens is de bruidegom met zijn vader en moeder
gekomen. Om 12 ure zijn Antje en de Lint getrouwd. Smiddags een
keurige tafel. Op het dessert las ik mijn ter dezer gelegenheid
gemaakt dichtstukje, dat met genoegen en aandoening werd
gehoord. Savons om 7 ure zijn de jonggehuwden met den oude de
Lint en zijn vrouw naar Zevenbergen vertrokken.
***Gehuwd Cornelis de Lind, 30 jr. koopman, geb. en won. te
Zevenbergen, zoon van Leendert Cornelis de Lind, landbouwer en
Lijntje Bax, beiden wonende te Zevenbergen en Antonetta
Willemijna van Wijngaarden, 31 jr, zonder beroep, geb. en won.
te Willemstad, meerderjarige dochter van notaris Jan van
Wijngaarden en Antje Boeren.
9.6.1853: Vandaag paardenmarkt. Lief weer. Om 9½ uur kwamen
Antje en Gerrit de Lint. Na den eten weer wat gewandeld met de
Lint en vader en na het inschepen der paarden wezen kijken. Er
waren 190 paarden op de markt geweest.
17.6.1853: Aan de kazerne werd druk geschoten met zwermen. Ik
kocht met Wm. Maris ook een zwermpot voor 75 ct en staken die op
de Voorstraat af, hetgeen ons nog een ruit kostte.
6.8.1853: Smiddags is er inkwartiering gekomen. Zij zijn
ingekwartierd van A 103 tot en met A
114 (v. Prooyen).
22.9.1853: Vandaag 93 man inkwartiering, waarvan Schutz de
laatste man heeft gehad.
22.11.1853: Gisteravond te 8 ure, terwijl ik op 't secretarie
was, hoorde ik een geweerschot. Naar buiten gaande, zag ik zoo'n
geloop, dat ik eens ging. De schildwacht aan de kaaipoort had
zich doodgeschoten en lag met verbrijzeld hoofd neer.
***Aangifte van het overlijden van Tjibbe Baukes Stel, 24 jaren,
fuselier bij de 4e Compagnie Infanterie, geboren te
Achtkarspelen.
14.12.1853: Om 10 ure verpachting van den haardasch. te 11
ure kwam de heer Wiggers de nieuw beroepen geneesheer op het
raadhuis. Om 12 ure met den Burgemeester naar A.Otsen gegaan,
alwaar het lijk werd gebracht van A. de Rooy die op het ijs was
verdronken en tot 1 uur gebleven. Alle pogingen door dr. Resler
en Visser gedaan waren vruchteloos om hem in het leven terug te
roepen. Savons verpachtingsacte bij A. Schippers laten teekenen
en daar een glas pons genomen. Verder van 7 uur af thuis
geweest. Het woei zeer hard.
***De raad benoemde 6 december 1853 Hendrik Wiggers, operateur,
genees- heel- en verloskundige te Hilversum tot stadsgeneesheer.
Wiggers heeft de benoeming echter niet aanvaard.
***Aangifte gedaan van het overlijden van Adriaan de Rooy,
arbeider van beroep, geboren te Fijnaart, 31 jaar, wonende te
Willemstad, ongehuwd, zoon van Pieter de Rooy en Maria Saarloos,
beiden overleden. Dr. Resler was geneesheer te Willemstad.
Visser kan zijn: Corneille Herman Dirk Visscher, officier van
gezondheid 2e klasse te Willemstad in garnizoen of Carel Freerke
Visser, gemeente-veldwachter.
5.1.1854: De sneeuw lag zeer hoog op straat, doch de wind is
vandaag veel bedaard. Van Beekum kreeg heden een brief dat zijn
vader hem met Hein aanstaande Zaturdag te Breda zou afhalen met
de arreslede.
***Van Beekum is: Cornelis Johannes van Beekum, geb. 1831 te
Noordeloos als zoon van de genees- heel- en verloskundige Pieter
van Beekum. Cornelis van Beekum huwde 8 oktober 1857met Aartje
van Wijngaarden; hij vestigde zich als medicus te Noordeloos.
25.1.1854: Voor de middag bij Vrins een bommetje gebruikt. De
meisjes hielden savons bij ons visite. Te 8 uur ging ik wat mee
spelen bij de deerntjes en bragt haar te 10 uur thuis. Een brief
aan de Lint geschreven over de zaak Braber, die tegelijk met een
trommeltje oliekoeken werd verzonden.
***Francois Vrins was kantoorbediende en zaakwaarnemer te
Willemstad; hij was 29 juni 1848 te Willemstad getrouwd met
Maria van Wijngaarden, geb. 3 febr. 1813, een nicht van mr.
Johannes van Wijngaarden.
11.5.1854: Lief weer smorgens. vandaag een hele drukte met de
inkwartiering.
19.5.1854: Vandaag kreeg de Burgr. zijn eervol ontslag op
verzoek (J.C. Punt).
20.5.1854: Smorgens om elf ure vergadering van den raad,
alwaar de Burgemeester het voorzitterschap aan A.A. Schippers
opdroeg. De raad bepaalde om bij request aan den Koning voor
dien heer het Burgemeesterschap te verzoeken. Smiddags dat
request opgemaakt en door wethouder N. Dane laten tekenen en
toen op de post gedaan.
7.6.1854: Te 9 ure gingen wij eveneens naar de Sociëteit waar
muzijk was voor een bal. Doch er kwamen geen dames. Wij bleven
tot ruim 10 ure onder een glas wijn zitten praten. Ge officieren
waren er ook.
9.6.1854: Goed weer. Paardemarkt over de 300 paarden. tWas
druk met volk. Misschien wel omdat het tevens kermis is. Savons
in de wafelkraam geweest en daarna tot 12 ure in de Soc. eens
flink gedronken, alwaar het zeer druk was en druk door
boerinnetjes en dametjes werd gedanst. De officieren waren er
ook.
20.6.1854: Loting voor de schutterij.
30.6.1854: Vandaag een brief van Hein dat hij morgen zou
promoveren. Hem geantwoord en splint gezonden. De Lint kwam te
12 ure en bleef mee kalfskop eten. Geheel den dag geregend.
Savons nog even gewandeld maar gauw terug.
***'Splint gezonden' is geld gezonden.
5.7.1854: Smorgens opening der stembiljetten,. Knook en P.
Maris hadden de meeste stemmen, zoodat tussen die twee een
herstemming moet plaats hebben. Om 7 uur ben ik naar Boschlust
gewandeld om P. Timmers te spreken. Hij was niet thuis. Ik bleef
op hem wachten en onder het terugwandelen begon het hard te
regenen. Te half tien was ik thuis.
12.7.1854: Smorgens om 4 ure opgestaan en te half zes met de
Middelburgsche stoomboot mee naar Rotterdam gevaren. Aldaar
rondgewandeld en naar de jagtclub wezen zien, toen het
mastklimmen. Om elf ure naar Hillegersberg gewandeld, waar ik te
12¼ was. Bij Wannée gegeten en te 5 uur smiddags met hem weer
naar Rotterdam gewandeld door de oude en nieuwe Plantagie. Op
Zomerlust een kruik bier gedronken. Toen met een bootje naar de
stad ons laten roeijen en rondgewandeld. In het Haagsche
bierhuis een kruik bier gedronken na eerst even bij Roels te
zijn geweest. Toen naar het Nieuwe Werk, waar het venetiaansch
feest 't best te zien was. 'tWas keurig. Vooral de illuminatie
van het schip van Hoboken en 't Bengaalsch vuur. Ook mooije
vuurpijlen. Tot 11½ uur daar gebleven, toen naar Hillegersberg
gewandeld alwaar nog een boterham met een eijtje gebruikt.
26.7.1854: Smiddags te half vier vergadering van den raad,
waarbij de Burgr. werd geïnstalleerd en de geloofsbrieven van
P.P. Maris onderzocht en toen tot wethouder benoemd W.J. van
IJzerloo. Savons was het een heele levendigheid op de Voorstraat
door het muzijk van het Garnizoen.
15.8.1854: Vandaag inkwartiering tot en met P. Koomans – een
hele drukte. van 5 tot 6 op 't secretarie geweest om af te
rekenen.
19.8.1854: Om 3 ure gingen vader, Hein en ik naar buiten
kijken om de meisjes van de stoomboot af te halen. Ik voer mee
tot aan de boot. Beatrix riep reeds van verre Bonjour Philip en
had dus de philippine gewonnen. Het afstijgen van de boot ging
nogal moeijelijk door de golfslag. Savons met Beatrix en Barbara
en een paar zusters de stad rondgewandeld. (Voor de middag dronk
v.d. Hil bij ons koffij).
20.8.1854: Smiddags lief weer en met de meisjes gewandeld.
Van 2 tot 4 is de Minister van Oorlog in de stad geweest.
***Minister van Oorlog was toen H.F.C. baron Forstner van
Dambenoy.
29.8.1854: (naar Antwerpen). Snachts om een ure alle
reizigers uit de veeren en na ontbeten te hebben kwam te twee
uur het grootste rijtuig voor, waarin wij aldus plaats namen: ik
tussen Bet en Na Knook, Hein tusschen Wilbrand en Barbara. In
een chais achter ons volgde Aartje met C. van Beekum. tWas lief
weer.. Te 5 uur waren wij te Roosendaal, alwaar naar het station
gegaan en elf kaartjes genomen. Er waren onderscheidene
Fijnaartse boerinnetjes die met hunne vrijers ook naar Antwerpen
gingen. Wij namen plaats in de 3e klasse en waren te 7 uur in
Antwerpen. Wij namen terstond een gids voor 1 gulden die ons
eerst de Jacobikerk liet zien, daarop de L. Vrouwekerk en toen
de St. Pauluskerk waar de Calvarieberg door ons werd gezien. In
al die kerken was dienst, zoodat wij er niet goed door mogten
wandelen. Daarop de beurs, geheel met glas bedekt, bezocht en
gewandeld langs de bassins van de Schelde en daar in een
estaminet Leuvens gedronken. Toen gewandeld naar de Citadel en
van buiten beschouwd, toen langs de Esplanade waar geëxerceerd
werd en wij hoornmuzijk hoorden. Toen de stad weer binnen en in
een nieuw gebouwde kerk een mooije schilderij gezien van de
koperen slang. Daarop in eenige winkels geweest en ik een
notitieboekje gekocht voor 8 francs. Daarop in een banketwinkel
taartjes gegeten en daarna twee open rijtuigen gehuurd voor 2
franken in 't uur en daarmee gereden buiten de stad, eerst tot
aan de poort van 't Citadel en toen heel de stad rond langs
fraaije buitenplaatsen. Wij lieten ons aan de Jardin Zoölogique
afzetten, waar wij te half twee waren. Ik nam daar elf kaartjes.
De meisjes waren allen zeer moede. Wij verfrischten ons in de
zaal met frambozen- en aalbessensap. Namen daarop elk een
biefstuk. Pietje was zeer met hoofdpijn aangehaald. Ook Beatrix
had eenige rust nodig. Daarop in de dierentuin rondgewandeld en
daarin vertoefd tot half zes. Te zes uur weggespoord. tWas heel
den dag zeer warm geweest. Te 7 uur waren wij weer te
Roosendaal. Het gezelschap wandelde daar nog wat rond en tegen 8
uur reden wij heen. Te Oudenbosch nog een glaasje bier gebruikt
en te elf ure waren wij weer thuis.
22.1.1855: Vandaag een brief van Hein dat hij tot Stadsdoctor
was benoemd te Breda. Op de lijst voor de armen geteekend voor
drie gulden.
29.1.1855: Om 6 ure savons met Aartje en Pietje naar de
Sociëteit gegaan waar de militairen muziek en zangstukken zouden
uitvoeren. De zaal was stikvol. Om half zeven begon het. Keurig
was ook door vlaggen en tropheeën de zaal gedecoreerd. Bij het
einde der 1e afdeeling reciteerde kapt. Alting een dichtstuk
over de armoede. En bij het einde der 2e afd. reciteerde een
onderofficier "de boetelinge" , waarna hij de vergadering voor
haar belangstelling bedankte.
25.4.1855: Vandaag de eerste elft gegeten.
22.11.1855: Heden mijn getuigschrift voor 't notarisambt over
de post gekregen.
20.12.1855: Weer hard gevroren. Voor de middag bij kapitein
de Jongh op een armenlijst geteekend voor 50 ct. Smiddags aan
een arme schipper die door het ijs was gevallen 25 ct. gegeven
om zich wat te warmen.
13.1.1856: Voordenmiddag werd er gepreekt door ds. van den
Bosch. Ik aldaar te kerk geweest. Om 12 uur bragt de post een
brief dat Daniël nog zeer achteruitging, maar bij het afzenden
van dien brief weer wat rustte. Ds. van den Broek kwam dien
middag ook nog even vernemen. Te half smiddags bragt de
Buitensluissche veerman ons een briefje van Niemantsverdriet
waarin een open lettertje van vader was, dat Daniël dien morgen
te 9 ure in den leeftijd van 42 en 10 maanden was overleden.
Vreeselijke slag! Hoewel gedacht, toch nog verpletterend.
Gisteren hadden we nog een briefje naar zuster Betje gezonden
die heden jarig is. Die verjaardag zal haar wel onvergetelijk
blijven. Dien midag kwamen onderscheidene menschen ons
vertroosten.
J.C. Punt, P. Timmers, A.A. Schipper, dr. Bakker, van Iserlo
etc. Ik had juist enkele brieven geschreven en opende die
brieven nog even om de treurige mare mede te delen. Ook aan ds.
van Dijk geschreven om zuster Antje de tijding te doen.
***Dominee Daniël van Wijngaarden was de oudste broer van mr.
Johannes.
15.4.1856: Snachts had het zeer hard gewaaid, ook den
geheelen dag bleef het stormen. Te 4 ure kwam de Zierikzeesche
boot, waar Matje op was met hare kinderen. Met levensgevaar
kwamen zij van de stoomboot af. Wel aan de Lantaarndijk, waren
zij weggedreven en moesten langs den dam af. Wij waren blijde
toen wij thuis waren.
1.8.1856: Toen ik thuis kwam vond ik ze thuis dodelijk
ongesteld, daar moeder (71) plotseling ongesteld was geworden.
Een tinteling in den arm had zich het eerst doen voelen en
daarop belemmering in de spraak. Ik ging dr. Ruissenaars roepen
die een voetbad met mortand en zout voorschreef en pap in den
hals lag.
13.12.1856: Om 9 ure aanbesteding van de geneesmiddelen der
armen en om 10 ure van de haardasch en het havengeld. Om elf ure
werden de geneesheren in de vergadering verzocht en daarna
smiddags te 3 ure opnieuw besteed.
22.1.1857: Om 7 ure met Antje en Pietje naar de onthulling
gegaan van het vaandel der harmonie, waarna er in de Sociëteit
eenige muzijkstukken werden uitgevoerd. Wij bleven er tot na 12
ure. tWas zeer koud en winderig weer.
15.1.1856: Vandaag brief van Hein en van de Lint. Ook een
uitgebreide brief van vader, die ons ter begrafenis uitnodigde,
of anders van mij een procuratie verzocht om de familieraad bij
te wonen. Dien dag daarover aan Hein en aan de Lint daarover
geschreven en ook een brief aan vader op de post gedaan om te
voorzien als ik soms niet komen kon. Voormiddag een bezoek van
kapitein de Waal gehad.
25.1.1857: Te half 8 nadat moeder wat had zitten lezen, ging
zij naar bed. Boven gekomen en bijna uitgekleed, kreeg zij een
toeval, dat mij terstond naar dr. Ruissenaars deed lopen die
terstond meeging en moeders toestand zeer bezwarend verklaarde.
Zij was door een zenuwberoerte getroffen en geheel sprakeloos.
Wij waren ontzet en konden het ternauwernood gelooven. Wij
bleven snachts aan hare sponde waken – O! vreeselijke gedachte!
Eene zoo liefhebbende moeder in gevaar van te verliezen! Tot
laat in de nacht is de doctor met haar bezig geweest, doch
zonder gunstig gevolg.
29.1.1857: Reeds vroeg zat ik weer bij het krankbed mijner
lieve moeder, die al meer en meer afnam, totdat circa half een
aan de braafste en teederste moeder aan onze liefde armen door
den dood werd weggerukt.
Savons werden er veele condoleantie visites gemaakt. Treurige
plegtigheden, welligt nuttig om eenige afleiding te geven.
31.1.1857: Tot vervelens werden wij met briefjes bestormd met
verzoek om een draagplaats. Aan weinige kon worden voldaan, daar
wij de keuze reeds bepaald hadden. (12 dragers – red.)
11.2.1857: Savons om 7 uur naar de Sociëteit gegaan om de
grutterij en het huisje van de Groot te verkoopen. De grutterij
werd opgehouden voor f 4000,-, doch het huisje verkocht voor
507.
19.2.1857: Vandaag was het eene drukte in de stad. Bij
gelegenheid van konings verjaardag aan de harmonie het vaandel
uitgereikt., waarop men met muzijk door de stad trok. Na 7 uur
nog even naar het stadhuis geweest, waar ik het vuurwerk zag
afsteken.
21.2.1857: Smiddags een verordening gedrukt op de
autographische pers van J.A. Schippers die zeer goed is
uitgevallen.
8.4.1857: Vandaag een certificaat van goed gedrag voor mij
zelven uitgemaakt en een geboorte extract om te dienen bij een
request voor notaris te Hazerswoude.
7.6.1857: Zondag: De post komt tegenwoordig veel vroeger aan.
Om 7 uur had ik reeds antwoord van den heer v. Geetmeijer te
Rotterdam. (Had zaterdags een brief aan hem geschreven – red.)
20.6.1857: Smorgens even Huib. Punt gesproken over de vraag
of hij voetangels en klemmen mogt leggen. Smiddags kalfskop
gegeten.
30.6.1857: Te 8 ure naar Rotterdam gewandeld (vanuit
Hillegersberg – red.). Lief weer maar heet. Eerst bij E. v.
Geetmeijer geweest en toen naar Spoor die juist weg was,
weshalve ik een kaart nam voor de dierentuin ad 25 ct en aldaar
onder het genot van een kop waterchocolade tot 11 uur bleef.
Kwartier voor twaalf naar 's Hage gestoomd en terstond naar de
audiëntie gegaan die reeds begonnen was. Ik was de laatste.
Daarna geluisterd naar de debatten in de 2e Kamer. Te 3 ure ging
ik heen weer naar de spoor om naar Rotterdam te komen. Aldaar in
een omnibus gaan zitten om mij bij den dentist van Gelderen aan
de Westwagenstraat te laten brengen. Aldaar gesproken over het
inzetten van een nieuwe tand, die hij gereed zou maken.
1.7.1857: …naar van Gelderen gegaan, welke mij een tand
inzette voor f 7,--.
6.7.1857: Smiddags onder het eten viel de nieuwe tand uit en
schreef ik onmiddellijk daarover aan v. Gelderen. Smiddags met
vader en van de Hoog in de tent een glas bier gebruikt om te
kijkken naar 't aanleggen van de Telegraaf, waarmede negen
koeijen mee moesten. Het ging vrij goed.
***De Telegraaf was een raderstoomboot van de stoombootrederij
Fop Smit & Co op de dienst Rotterdam – Antwerpen.
17.9.1857: Van half acht tot 10 ure in de Sociëteit geweest
bij de repetitie der harmonie, die des avonds de taptoe blies,
omdat de hoornblazers van 't garnizoen ziek zijn.
8.10.1857: Te half een werd het huwelijk tusschen C.J. van
Beekum en Aartje voltrokken. Vrins en zijn vrouw dineerden bij
ons. Te half 2 gingen wij aan tafel.. Eerst soep, toen runderrib
met gestoofde andijvie, daarop kalfsborst met schorseneeren,
toen runderhaas met roode kool, vervolgens peertjes, taart,
rijst met bessensap, meloen, gember, morellen etc. etc. Er werd
een stevig glas wijn gedronken. Onder het dessert te 4¼ gingen
de jonggehuwden heen. Zij lieten zich met de vigilant met 1
paard naar Zevenbergen brengen om daar op de spoor te gaan.
17.10.1857: Met de post franco gekregen mijne aanstelling als
plaatsvervangend kantonrechter in plaats van A. v.d. Hoog.
26.10.1857: Gisteren is een schip van J. Broere op het
Hollandsch Diep aangezeild en gezonken, doch vandaag in de haven
opgebragt.
12.11.1857: Vandaag kwamen er 25 man dragonders inkwartiering
en 27 paarden.
11.1.1858: Smorgens op de armenlijst geteekend voor f 2,50.
Een request om subst.officier te Tiel te worden vandaag
verzonden.
9.2.1858: Te Zevenbergen aan het kind van Antje (Aartje) dat
heden jarig is, de versjes van v. Alphen gegeven die ik voor
1,25 gekocht had bij Broere.
17.2.1858: Ik was te begraven verzocht bij den Burgemeester.
Om elf uur ging ik er heen. Het was een heele statie. nadat de
plegtigheid was afgeloopen nog tot twaalf ure daar aan het
sterfhuis gebleven.
8.4.1858: Voordemiddag werd mij berigt dat er in de
Staatscourant stond dat ik bij besluit van 5 april tot
Burgemeester was benoemd.
Gewijzigd:
06-03-2013
Beheer website:
Piet Polak
© Heemkundekring "De Willemstad" |
|